Pilotaż po kręgu nadlotniskowym
Wstęp
Witam ponownie! Dzisiaj przećwiczymy kołowanie, start i lądowanie. Wykonamy lot po prawym kręgu nadlotniskowym, nawigując przy użyciu systemu TACAN. Przed lądowaniem wykonamy jedno próbne podejście z użyciem ILS („Instrument Landing System” – system wspomagający lądowanie na przyrządach) z odejściem na kolejny krąg.
Aby być dobrze przygotowanym do dzisiejszego zadania, należałoby zapoznać się z podstawami fizyki i mechaniki lotu statkiem powietrznym. Oczywiście mnóstwo artykułów na ten temat jest łatwo dostępnych w Internecie, więc skupię się jedynie na zagadnieniach dotyczących stricte symulatora DCS i samolotu A-10C.
Krótka charakterystyka A-10C Thunderbold II
Dzięki zastosowaniu prostych skrzydeł o sporej cięciwie (i wynikającej z tego dużej powierzchni nośnej) A-10 posiada doskonałą zwrotność przy małych prędkościach i niskim pułapie. Te same skrzydła umożliwiają mu krótki start i lądowanie (STOL), pozwalając operować z lotnisk z krótszymi pasami startowymi (np. lotnisk polowych, znajdujących się blisko linii frontu). Samolot może prowadzić loty patrolowe na pułapie poniżej 300 metrów z widocznością pola walki o promieniu 2,4 km z relatywnie niskimi prędkościami rzędu 300 km/h, pozwalającymi na skuteczniejszy atak celów naziemnych niż w przypadku szybkich samolotów myśliwsko-bombowych. Konstrukcja samolotu jest specjalnie wzmocniona, aby zwiększyć szansę przetrwania bezpośrednich trafień pociskami przeciwpancernymi i burzącymi o kalibrze do 23 mm. A-10 posiada potrojone systemy sterowania lotem i podwojone instalacje hydrauliczne wspomagane systemami ręcznymi. Dzięki takim zabezpieczeniom możliwy jest lot i lądowanie z niesprawnymi instalacjami hydraulicznymi lub nawet częściową utratą powierzchni nośnej skrzydeł. Ponadto samouszczelniające się zbiorniki paliwa zabezpieczono dodatkowo pianką zabezpieczającą przed powstaniem pożaru.
Dane techniczne:
Napęd: 2 × General Electric TF34-GE-100A
Ciąg: 40,3 kN każdy
Rozpiętość: 17,53 m
Długość: 16,62 m
Wysokość: 4,47 m
Powierzchnia nośna: 47,01 m²
Masa:
Własna: 11 321 kg
Użyteczna: 13 782 kg
Startowa: 22 680 kg
Uzbrojenia: 7 250 kg
Paliwa: 4 853 kg
Osiągi:
Prędkość maks.: 834 km/h
Prędkość przelotowa: 555 km/h
Prędkość minimalna: 370 km/h
Prędkość wznoszenia: 1 828 m/min
Pułap: 13 715 m
Zasięg: 4 148 km
Promień działania: 476 km misje przeciwpancerne
463 km misje bliskiego wsparcia
Rozbieg: 1219 m
Przygotowanie do lotu
Przed każdym lotem musimy najpierw dobrze się przygotować – powinniśmy dokładnie (tzn. z uwagą i zrozumieniem!) przeczytać briefing (tzw. „odprawę” – inaczej „plan misji”), z której dowiemy się różnych ważnych informacji, np.: skąd startujemy, dokąd zmierzamy, w jakim celu, czego możemy oczekiwać na miejscu, danych na temat prognozy pogody, kto jest naszym wsparciem, jakimi środkami dysponujemy, itp.
Obecnie znajdujemy się na lotnisku Kolkhi koło miasta Senaki w środkowo-zachodniej części Gruzji. Lotnisko posiada pas startowy 09-27 o długości równej 2,4 km (2375 metrów / 7790 stóp) i szerokości 50 m (164 stóp). Pas znajduje się 13 metrów nad poziomem morza (39 stóp MSL).
Dokładne mapy wszystkich gruzińskich lotnisk, ich dróg kołowania, itd. można ściągnąć pod tym adresem: http://www.virtual-jabog32.de/index.php?section=downloads&subcat=37&file=1200&lang=en
Poniżej podaję nastawy najważniejszych systemów łączności i pomocy nawigacyjnych:
Lotnisko UGKS Kolkhi koło miasta Senaki (Gruzja):
ATC – 132.0 MHz (częstotliwość VHF AM do komunikacji z kontrolą lotów)
TCN – 31X (TSK) (kanał TACAN)
ILS RWY 09 – 108.90 MHz (częstotliwość na jakiej pracuje system ILS dla aktywnego pasa 09 o dokładnym kierunku 088°)
Cel:
Naszym celem jest lot treningowy po prawym kręgu nadlotniskowym na wysokości 1500-2000 stóp
z prędkością nie przekraczającą 250 węzłów. Komputer pokładowy będzie dysponował planem lotu z 4 punktami zwrotnymi (WAYPOINT) dla wizualnego zobrazowania naszej pozycji w kręgu na cyfrowej mapie TAD. My natomiast posłużymy się przede wszystkich tradycyjną nawigacją TACAN.
Pogoda:
Znajdujemy się w strefie wyżu znad Nowosybirska. Ciśnienie wynosi 1050 HPa, temperatura -12°C. Mogą wystąpić słabe turbulencje. Dokładny kierunek i siłę wiatru poda kontroler ATC tuż przed startem.
Lot
Czynności przed kołowaniem i kołowanie.
Po wykonaniu pełnej procedury startowej należy sprawdzić czy wszystkie systemy oraz instrumenty działają poprawnie, a na tablicy sygnalizacyjnej nie świeci się żadna lampka ostrzegająca o awarii lub niesprawności
· Sprawdź obroty silników (RPM). Trzymając wciśnięty hamulec kół (klawisz „W”) przesuń przepustnicę z pozycji biegu jałowego do mocy maksymalnej na dwie sekundy i sprawdź czy obroty RPM nie przekraczają 70%,
· Ustabilizuj przepustnice w pozycji jałowej przez 10 sekund,
· Włącz sterowanie przedniego koła NWS (klawisz „Insert”),
· Maksymalna waga samolotu pozwalająca na kołowanie to 46000 funtów,
· Sprawdź wskazania silników, upewniając się o ich nominalnej pracy,
· Ustaw klapy do startu (7° w dół, pierwsza podziałka na wskaźniku),
· Upewnij się, że hamulce aerodynamiczne są zamknięte,
· Sprawdź czy trymer jest wycentrowany w pozycji do startu (naciśnij guzik T/O TRIM na panelu SAS po lewej obok przepustnicy),
· Sprawdź czy świeci się EGI, TCN i ILS na panelu NMSP (Navigation Mode Select Panel) po środku poniżej HSI. Jeśli nie wciśnij odpowiednie przyciski,
· Sprawdź czy przepływ tlenu jest poprawny na panelu ESP (Environment System Panel) na prawym panelu,
· Ustaw odpowiednie światła:
o Kołowanie: światło antykolizyjne wyłączone, nawigacyjne w pozycji FLASH.
o Lot: światło antykolizyjne włączone, nawigacyjne w pozycji STEADY.
o Nocne kołowanie: światło antykolizyjne wyłączone, nawigacyjne w pozycji FLASH oraz włączone światło kołowania
· Poproś Kontrolę ATC o pozwolenie na kołowanie,
· Po otrzymaniu pozwolenia przesuń przepustnicę powoli do przodu, by rozpocząć kołowanie w kierunku aktywnego pasa startowego wskazanego przez kontrolera.
· Nigdy nie przekraczaj 70% RPM.
· Użyj pedałów steru kierunku (klawisze „Z” i „X”), by operować przednim kołem
· Utrzymuj prędkość kołowania pomiędzy 15 a 25 węzłów,
· Podczas manewrowania samolotem nigdy nie wolno zamykać ani otwierać owiewki kabiny,
· Używaj hamulca kół do wytracenia prędkości (klawisz „W”),
· Prawo pierwszeństwa na skrzyżowaniu dróg kołowania jest podobne do obowiązujących w ruchu drogowym na skrzyżowaniach równorzędnych – samolot po prawej ma pierwszeństwo.
· Przed wykołowaniem na pas startowy poproś kontrolę ATC o pozwolenie na start:
VHF-AM: HOTAS Mic Switch FORWARD (LALT+NUM+) → Main → ATCs... (F5) →
< Kolkhi-Senaki > (F1) → Request takeoff (F1)
Szybki przegląd na pasie startowym
Gdy już wykołujesz na pas wykonaj jeszcze poniższe czynności:
· Ostatnie sprawdzenie przyrządów czy nie występują żadne nieprawidłowości wskazań:
używając pokrętła na HSI ustaw kierunek strzałki tak, by pokrywała się z kierunkiem pasa
(w naszym przypadku 088°),
ustaw ciśnienie wysokościomierza według wytycznych podanych przez kontrolera,
· Upewnij się, że przełącznik ANTI-SKID na panelu klap i podwozia jest włączony,
· Przełącz światła lądowania w pozycję górną LAND,
· Włącz ogrzewanie rurki PITOTA,
· Przytrzymaj hamulec kół („W”) i zwiększ ciąg do 90%,
· Sprawdź poprawność wskazań silnika,
· Upewnij się, że nie zapaliła się żadna lampka ostrzegawcza.
Start
· Jeżeli przed Tobą startuje inny samolot poczekaj 10 sekund na rozpoczęcie swojego rozbiegu. Jeżeli samolot jest podwieszony środkami bojowymi należy czas postoju wydłużyć do 20 sekund.
· Puść hamulce i przesuń przepustnicę maksymalnie do przodu, by dać pełną moc.
· Monitoruj pracę silników.
· Po przekroczeniu 70 węzłów wyłącz sterowanie przedniego kołą NWS (klawisz „Insert”).
· Przy prędkości około 10 węzłów poniżej prędkości startu (dana prędkość zależy od obciążenia samolotu) zacznij delikatnie ciągnąć drążek sterowy na siebie by osiągnąć kąt nachylenia równy 10 stopni powyżej horyzontu. Wzrost nachylenia powinniśmy rozpocząć przy prędkościach wahających się w granicach 135 węzłów dla samolotu ze standardowym obciążeniem bojowym.
· Utrzymuj stałe nachylenie 10 stopni. Pozwól, by samolot sam oderwał się od pasa. Nigdy nie przeciągaj drążka, aby przyspieszyć start.
Wznoszenie
Po rozpoczęciu wznoszenie stale utrzymuj nachylenie 10 stopni zwiększając prędkość.
· Schowaj koła (klawisz „G”),
· Schowaj klapy powyżej 300 stóp nad poziomem pasa lub powyżej 170 węzłów (kombinacja klawiszy „Shift + F”),
· Kontynuuj wznoszenie kontrolując nachylenie tak, by utrzymywać prędkośc 180 węzłów aż do osiągnięcia 1500 stóp,
· Wyrównaj lot oddając delikatnie drążek od siebie i zmniejszając ciąg silników do 85% RPM aż do uzyskania zadanej prędkości 220 KTS,
· Utrzymuj 200-250 węzłów oraz kurs 088 (Waypoint 1: UPWIND).
Lot i manewry po kręgu nadlotniskowym
· Gdy nasz samolot znajdzie się w odległości 5 mil od stacji TACAN (odległość podana jest w lewym górnym rogu HSI) – wskazówka TACAN powinna być wówczas gdzieś między naszą ósmą, a siódmą godziną – rozpocznij płaski zakręt z przechyleniem 60 stopni w prawo na kurs 178 (088 + 90°) wciąż utrzymując zadaną wysokość 1500-2000 stóp.
· Zacznij powoli wyrównywać przechył, gdy dziób samolotu będzie wskazywał kurs 050.
· Kontynuuj lot na punkt 2 (CROSSWIND) po kursie aż wskazówka TACAN na HSI pokaże naszą czwartą/piątą godzinę, a odległość osiągnie 7 mil.
· Rozpocznij kolejny zakręt w prawo o 90° na kurs 268.
· Kontynuuj lot na waypoint 3 (DOWNWIND) po kursie aż znowu wskazówka TACAN na HSI pokaże naszą ósmą/siódmą godzinę, a odległość osiągnie 7 mil.
· W tym momencie sprawdź raz jeszcze czy lewe pokrętło na panelu ILS na prawym panelu jest w pozycji PWR (zasilanie).
· Upewnij się, że przycisk ILS na panelu NMSP po środku jest podświetlony. Jeśli nie włącz go.
Zwolnij tzw. nitki ILS – pozioma i pionowa żółta wskazówka, która pokazuje prawidłową ścieżkę podejścia na sztycznym horyzoncie ADI pod środku nad HSI. By zwonlicz nitki ustaw przełącznik ABLE/STOW w pozycję lewą (ABLE).
· Zacznij przedostatni zakręt w lewo o 90° na kurs 178 i wytrać prędkości poniżej 200 węzłów (możesz pomóc sobie hamulcami aerodynamicznymi).
· Wyciągnij klapy 7 stopni.
· Wyciągnij podwozie utrzymując 160-170 węzłów.
· Gdy wskazówka TACAN będzie zbliżać się do naszej drugiej/trzeciej godziny, a my za chwilę osiągniemy waypoint BASE LEG, rozpocznij ostatni zakręt w lewo na kurs 088 rozpoczynając próbne podejście do lądowania.
· Poinformuj kontrolera ATC o zamiarze lądowania:
VHF/AM radio menu: HOTAS Mic Switch FORWARD (LALT+NUM+) → Main → ATCs... (F5) → < Kolkhi-Senaki > (F1) → Call inbound (F1).
Otrzymasz pozwolenie oraz kurs do miejsca skąd należałoby rozpocząć podejście, ale sugeruj się tym w tej chwili.
· Rozpocznij zniżanie tracąc 500 stóp na każdą milę (obserwuj VVI na HUD oraz wariometr – jego wskazówka powinna utrzymywać -500 FT), wyhamowując powoli do 150 węzłów.
· Częściowo wysunięty hamulec aerodynamiczny pomaga ustabilizować prędkość na podejściu lub szybciej ją wytracić, gdy zmniejszymy ciąg.
Zniżanie i próbne podejście do lądowania za pomocą ILS
· Wysuń klapy maksymalnie w dół
· Poproś kontrolera ATC o pozwolenie na lądowanie:
VHF/AM radio menu: HOTAS Mic Switch FORWARD (LALT+NUM+) → Main → ATCs... (F5) → <Kolkhi-Senaki> (F1) → Request landing (F1).
· Sprawdź czy dźwignia podwozia znajduje się w pozycji dolnej, a obok świecą się trzy zielone lampki podwozia.
· Kontroluj zniżanie i kurs, by nitki ILS znajdowały się po środku ADI i wskazywały krzyż – jeśli pionowa jest po prawej znaczy, że samolot znajduje się po lewej od pasa. Należy skorygować lot skręcając delikatnie w prawo od kursu. Jeśli wskazówka zacznie wracać na środek skoryguj ponownie, by wrócić na kurs pasa 088. Jeżeli pionowa wskazówka jest po lewej należy wykonać korektę wykonując ruchy w przeciwnym kierunku.
Pozioma nitka ILS odnosi się do wysokości podejścia. Jeśli wskazówka jest u góra znaczy, że jesteśmy poniżej prawidłowej ścieżki podejścia i należy spowolnić zniżanie dodając trochę mocy, a następnie zwiększając delikatnie kąt natarcie (delikatnie ponieważ mocne pociągnięcie drążka na siebie spowoduje bardzo szybkie wytracenie prędkości, przeciągnięcie i finalnie katastrofę!).
Jeśli wskazówka jest nisko – znaczy, że jesteśmy za wysoko. Należy zmniejszyć moc i lekko oddać drążek przyspieszając zniżanie.
· Gdyby coś poszło nie tak, gdyby podejście było wykonane niepoprawnie lub jeśli pojawiły się jakieś awarie należy przerwać lądowanie. Piloci nieustannie ćwiczą próbne podejścia. Przejście z minimalnej do maksymalnej mocy silników nie jest natychmiastowe i trwa kilka sekund. Uczeń powinien być tego świadom i zapoznać się wcześniej z charakterystyką i zachowaniem samolotu w danych warunkach. Dlatego gdy po raz pierwszy znajdziesz tuż przed początkiem pasa na wysokości decyjnej równej 100 stóp nad poziomem lotniska, wykonaj odejście na kolejny krąg. Daj maksymalną moc, wyrównaj lot przez kontrolę nachylenia, chowając podwozie, klapy i ewentualnie hamulec aerodynamiczny jeśli był w pozycji wysuniętej na podejściu.
· Poinformuj ATC o odejściu MISSED APPROACH:
VHF/AM radio menu: HOTAS Mic Switch FORWARD (LALT+NUM+) → Main → ATCs... (F5) → <Kolkhi-Senaki> (F1) → Abort landing (F1).
· Po przyspieszeniu do 200-220 węzłów wykonaj czynności jak przy starcie po oderwaniu od pasa.
· Wykonaj ponownie wszystkie czynności zaczynając od podrozdziału „Wznoszenie” aż do obecnego.
Lądowanie za pomocą ILS
· Wysuń klapy maksymalnie w dół
· Poproś kontrolera ATC o pozwolenie na lądowanie:
VHF/AM radio menu: HOTAS Mic Switch FORWARD (LALT+NUM+) → Main → ATCs... (F5) → <Kolkhi-Senaki> (F1) → Request landing (F1).
· Sprawdź czy dźwignia podwozia znajduje się w pozycji dolnej, a obok świecą się trzy zielone lampki podwozia.
· Kontroluj poprawną ścieżkę podejścia tak, by nitki ILS znajdowały się po środku ADI
i wskazywały krzyż.
· Utrzymuj 120 węzłów i wyrównaj tuż nad pasem.
· Osadź samolot delikatnie na podwoziu, poczym natychmiast maksymalnie wysuń hamulec aerodynamiczny.
· Staraj się utrzymać środek pasa przy użyciu pedałów steru kierunku (klawisze „Z” i „X”)
· Dopiero gdy samolot wytraci prędkość do 100 węzłów, możesz rozpocząć hamowanie kołami, by nie spalić opon i hamulców.
· Poniżej 70 węzłów włącz sterowanie przedniego koła NWS (klawisz „Insert”)
· Schowaj klapy i hamulce.
· Wyłącz całkowicie lub przełącz światła lądowania w pozycję TAXI.
· Zjedź w najbliższą drogę kołowania z prędkością poniżej 25 węzłów.
· Wyłącz światło antykolizyjne.
· Przełącz światła pozycyjne w pozycję FLASH.
· Wyłącz ogrzewanie rurki PITOTA,
· Zablokuj nitki ILS ustawiając przełącznik na NMSP w pozycję prawą STOW.
· Kołuj w kierunku CPPS (Centralnej Płyty Postoju Samolotów) lub początku pasa, jeśli życzeniem Twoim jest wykonać kolejny lot i pozwala na to ilość paliwa w zbiorniku.
W ten sposób znalazłeś się ponownie na ziemi – GRATULACJE!
Nowicjuszom zalecam powtórzyć dany lot kilkakrotnie, by w pełni opanować podstawy zanim zajmiemy się poważnymi tematami związanymi z walką na Warthogu i obsługą jego skomplikowanej awioniki.
