FS2004: F/A-18 Super Bug (VRS)

VRS SUPER BUG – Najbardziej realistyczny dodatek (symulator) samolotu wielozadaniowego F/A-18E Super Hornet do komputerowego symulatora lotu Microsoft Flight Simulator 2004 A Century of Flight.

Part 1: Wstęp

Kilka lat temu recenzowałem „starszego” brata samolotu wielozadaniowego F/A-18E Super Hornet, a mianowicie F/A-18 Hornet – dział recenzje Microsoft Flight Simulator 2004 - http://yoyosims.pl/FS2004_F-18.html . Napisałem wtedy, że „autorzy niepotrzebnie pchają się w samoloty wojskowe”, w przypadku VRS F/A-18E Super Hornet, muszę cofnąć postawioną prawie pięć lat temu nietrafną, jak się później okaże, tezę… Zanim jednak przejdziemy, drodzy czytelnicy, do właściwej recenzji pozwolę sobie na „słowo wstępu” oraz na przedstawienie ogólnej mini monografii samolotu wielozadaniowego F/A-18E Super Hornet, samolot ten jest bardzo złożoną maszyną. Na potrzeby komputerowych symulacji poznałem dość dobrze - „organoleptycznie” samolot wielozadaniowy F-16C kilku wersji (Block), jak również jego profesjonalny symulator oraz znany wszystkim Microprose Falcon 4.0, Open Falcon, FreeFalcon - http://yoyosims.pl/Falcon_4.html Osobiście raczej „nie pcham” się w dodatki do komputerowych symulatorów, które oprócz grafiki nie wnoszą nic więcej. Zależy mi przede wszystkim na dydaktycznym aspekcie addon’ów jak również komputerowych symulatorów lotu, stąd też wynika moja fascynacja aplikacją Microprose Falcon 4.0 oraz jego następców, wróćmy jednak do recenzowanego VRS Super Hornet. Brak jest na rynku komputerowych symulatorów lotu, aplikacji, która na zadowalającym poziomie symuluje bardzo specyficzne środowisko działań przeprowadzanych na pokładzie lotniskowca. W obecnym czasie cała nadzieja spoczywa w serii Microsoft Flight Simulator 2004 – X oraz w powstającym (wersja beta 1.03), bezpłatnym symulatorze F/A-18 Hornet z hangaru Seven-G - http://www.seven-g.com/, komputerowy symulator lotu Jane’s F/A-18 Simulator - http://yoyosims.pl/Janes_F-18.html  troszeczkę zaczyna odstawać nawet od wymienionego powyżej bezpłatnego Seven – G. Natomiast na FighterOps - http://www.fighterops.com/  przyjdzie nam zapewne jeszcze długo poczekać. Tak naprawdę zarówno prawdziwego jak i wirtualnego Super Hornet’a „uczyłem się” na nowo i musze przyznać, że i tak na potrzeby dodatku (symulatora) do Microsoft Flight Simulator 2004 A Century of Flight, zapoznałem się z nim tylko w podstawowym stopniu (VRS Super Bug użytkuję od stycznia bieżącego roku). We wstępie jak i w poniższej recenzji używam obok terminu „dodatek” - symulator, dlaczego takie nazewnictwo, oprócz tego, że VRS Super Bug jest oczywiście przepięknym dodatkiem to jest także symulatorem…, o czym za chwilę czytelnicy recenzji będą mogli się przekonać.

Razem z YoYo ze względu na złożoność dodatku (symulator’a) postanowiliśmy podzielić niniejsza recenzję na kilka części, pierwsza część tekstu będzie poświęcona ogólnej monografii samolotu, opisu zakupu oraz instalacji addon’u, druga część będzie opisem oraz oceną wirtualnego modelu 3D zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego, modelu lotu oraz dźwięku. Trzecia, ostatnia część recenzji zostanie przeznaczona na opis lądowań oraz startu z lotniskowca, jak też przykładowym lotom na zadania bojowe w tym także tankowanie w powietrzu.

Zatem zapraszam na recenzję VRS Super Bug, w roli głównej, samolot wielozadaniowy F/A-18E Super Hornet. Zaczynamy…

…“303, ¾ of a mile, call the ball”
“303 Hornet Ball, 6.9”

Na początku lat 90-tych, kiedy to US NAVY anulowała program samolotu uderzeniowego A-12 Avanger II oraz „morskiej” wersji samolotu wielozadaniowego F-22 Raptor, Marynarka Stanów Zjednoczonych stanęła przed trudnym wyborem następców samolotów bojowych, które były w tamtym czasie eksploatowane. W roku 1991 ówczesny McDonnell Douglas (połączenie firm McDonell Douglas oraz Boeing nastąpiło w roku 1997) zaoferował lotnictwu US NAVY unowocześnioną wersję samolotu wielozadaniowego F/A-18 Hornet. Projekt zaakceptowano w czerwcu 1992 roku, nie będę tutaj się rozpisywał na temat perturbacji, jakie napotkano podczas akceptacji nowego samolotu. W tym miejscu odsyłam wszystkich zainteresowanych tematem F/A-18 Hornet oraz F/A -18 Super Hornet do publikacji autorstwa Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński pt. „F/A-18 Hornet” - http://www.magnum-x.pl/ Ponadto na końcu recenzji podam rekomendowaną przeze mnie bibliografię. Pierwszy, dziewiczy lot samolotu wielozadaniowego F/A -18 Super Hornet nastąpił 18 września 1995 roku, natomiast już w roku 2001 samolot ten uzyskał zdolność operacyjną tzw. „OPERATIONAL CAPABILITY”. Pierwszym dywizjonem, który miał zaszczyt zasiąść za sterami nowoczesnego myśliwca był VFA-115 „EAGLES” - http://www.csfwp.navy.mil/vfa-115/ choć niektóre źródła podają, że był to VFA-122 „FLYING EAGLES” -  http://www.csfwp.navy.mil/vfa-122/ CQ, czyli „CARRIER QUALIFICATION”, samolot uzyskał w roku 1997 po lądowaniu i starcie z lotniskowca USS John C. Stennis, (CVN 74). US NAVY zaplanowała zakup 545 sztuk F/A-18E i F/A-18F, szacowana ilość zakupu myśliwca ma wynieść maksymalnie 785 samolotów, wynika głównie z racji opóźnień w programie F-35C Joint Strike Fighter JSF. Do tej pory do jednostek US NAVY trafiło ponad 360 sztuk Super Hornet’a.

Poniżej zamieszczam tabelaryczne zestawienie ilości dostarczonych myśliwców F/A-18E i F/A-18F do jednostek US NAVY – źródło: AirForces Monthly, US Fighters, December 2008.

 

BOEING F/A – 18E SUPER HORNET (stan z grudnia 2008r.)
Dostarczono:	Użytkowanych jest obecnie:	Utracono:	Cofnięto:	Planowany zakup:
164	159	2	3	40+

 

BOEING F/A – 18F SUPER HORNET (stan z grudnia 2008r.)
Dostarczono:	Użytkowanych jest obecnie:	Utracono:	Cofnięto:	Planowany zakup:
203	198	5	1	50+

F/A - 18E występuje pod nazwami „SUPER HORNET”, „SUPER BUG”, natomiast wersję „F” zwykło się określać mianem „RHINO” lub „BOMB TRUCK. Określenie „GROWLER” oraz „GRIZZLY” zostało zarezerwowane dla najnowocześniejszej wersji Super Hornet’a, a mianowicie „G”. GROWLER swoja nazwą nawiązuje do A-6 PROWLER, które to mają być sukcesywnie wycofywane na rzecz nowoczesnych myśliwców Wre, walki radioelektronicznej F/A-18G. F/A-18E „odziedziczył” spuściznę po swoim młodszym bracie F/A-18 Hornet, jednakże jest od tej konstrukcji o 25% większy, zawierając przy tym o 42% mniej elementów konstrukcji, co czyni go relatywnie „prostszym” w obsłudze przez służbę inżynieryjno – lotniczą. Ponadto Super Hornet pozwala na wykonywanie do 40% dłuższych lotów od swojego poprzednika F/A-18. Powiększenie wewnętrznego zbiornika paliwa oraz możliwość podwieszenia na zewnętrznych pylonach dodatkowych pięciu zbiorników pozwala F/A-18E/F na wykonywanie procedury tankowania innych statków powietrznych w systemie „BUDDY – BUDDY”. Jest to także preludium to ostatecznego wycofania ze służby w US NAVY samolotów – tankowców: KA-6D oraz S-3 Viking do końca 2009 roku. Napęd samolotu wielozadaniowego F/A-18E stanowią dwa silniki General Electric F-414 – GE – 400 z całkowicie cyfrowym systemem sterowania – FADEC, pozwalające na osiągnięcie ciągu 65 kN oraz 97, 86 każdy z dopalaniem, to o 35% więcej jak w przypadku F/A-18 Hornet. Uzyskano tym samym stosunek ciągu do masy silnika, przekraczający wartość 9. Masa podwieszanego uzbrojenia uległa zwiększeniu do 17, 750lb (8, 050kg), na jedenastu pylonach można podwiesić każdy typ uzbrojenia używanego obecnie przez US NAVY. 

W skład uzbrojenie powietrze – powietrze wchodzą:
1. AIM – 7 - TUTAJ
2. AIM – 120 - TUTAJ 
3. AIM – 9/ AIM 9X – TUTAJ

Uzbrojenie powietrze – powierzchnia:
1. Harpoon - TUTAJ 
2. SLAM/SLAM-ER - TUTAJ i TUTAJ 
3. HARM - TUTAJ
4. Maverick - TUTAJ 
5. JDAM -  TUTAJ
6. JSOW - TUTAJ
7. JASSM - TUTAJ 
8. PAVEWAY II – TUTAJ i TUTAJ
9. PAVEWAY III – TUTAJ
10. Free Fall Bombs np. Mk - 80 – TUTAJ

Poza wymienionym powyżej uzbrojeniem, F/A-18E posiada również działko M61A2 z zapasem 570 naboi, podobnie jak we wszystkich wcześniejszych wersjach Hornet’a. Do wskazywania celów służy także system „nahełmowy” system celowniczy Helmet – Mounted Cueling System (JHMCS) - TUTAJ pozwala na „lock’owanie” celów dla wysoko manewrowych rakiet powietrze – powietrze takich jak np. AIM 9X. Został zaprojektowany i zbudowany w myśl zasady - „First look, First Shot”. System JHMCS został wdrożony do eksploatacji dla jednostek F/A-18E w latach 2002 – 2005. W kwietniu 2003 roku zasobnik nawigacyjno celowniczy Raytheon AN/ ASQ – 228 Advanced Targeting Forward – Looking Infra – red (ATFLIR) - TUTAJ zastąpił stosowane przejściowo zasobniki poprzedniej generacji AAS-38B - TUTAJ Stosowane są również „pod’y” innych typów, np. dla F/A-18E/F w służbie US MARINES, stosuje się Shared Reconnaissance Pod (SHARP) - TUTAJ oraz Litening AT Advance Targeting Pod - TUTAJ Wczesna wersja produkcyjna samolotu wielozadaniowego Super Hornet,  a także tzw. Low Rate Initial Production (LRIP) w wersji Block I została wyposażona w wielofunkcyjną stację radiolokacyjną Raytheon AN/ APG – 73 -  TUTAJ w roku 2005 na wszystkie samoloty wielozadaniowe F/A-18E/F (wersja Block II) Super Hornet zaczęto wprowadzać stację radiolokacyjną AN/ APG – 79 Active Electronically Scanned Array (AESA) - TUTAJ Do lipca 2008 roku dostarczono do jednostek latających na Super Hornet’ach około 100 stacji radiolokacyjnych (AESA), także w 135 maszynach Super Hornet początkowej wersji produkcyjnej, planuje się zainstalowanie AN/ APG – 79 (AESA). 

Pierwsza krew – bojowe użycie samolotu wielozadaniowego F/A-18E Super Hornet.

Samoloty bojowe Super Hornet po raz pierwszy użyto w ramach „No Fly Zone” w roku 2002 – Operation Southern Watch, z pokładu lotniskowca USS Abraham Lincoln CVN-72 - TUTAJ F/A-18E z dywizjonu VFA – 115. Po raz kolejny „Szerszenie” z VFA – 115, wróciły pod niespokojne niebo Iraku w roku 2003 – Operation Iraqi Freedom. Zaatakowano wtedy cele położone w Iraku bombami typu JDAM, celem ataku były stanowiska wyrzutni rakietowych ziemia – powietrze (SAM) zlokalizowane w okolicach Bagdadu. Poza wykonywaniem typowych dla F/A – 18E Super Hornet misji uderzeniowych, zadania w Iraku obejmują wsparcie wojsk lądowych oraz tankowanie w powietrzu w systemie BUDDY – BUDDY (F/A - 18E Super Hornet z podwieszonymi pięcioma zbiornikami występuje w roli samolotu - tankowca towarzyszącego, tankującego inne statki powietrzne wyposażone w sondę do tankowania). 

W operacji Iraqi Freedom brały udział trzy dywizjony US NAVY:

1. VFA – 14 „TOPHATTERS” – wykonujący zadania tankowania w powietrzu 
w systemie BUDDY – BUDDY - http://www.csfwp.navy.mil/vfa-14/

2. VFA – 41 „BLACK ACES” – wykonujący zadania uderzeniowe przy współpracy wysuniętych nawigatorów naprowadzania Forward Air Control (FAC, JTAC) - http://www.csfwp.navy.mil/vfa-41/ http://iluvmewall.com/Documents/18-1W.jpg 
…dynamiczny film z udziałem „BLACK ACES” - http://www.youtube.com/watch?v=EiEKcB3Mv6Q

3. VFA – 115 „EAGLES” – wykonujący zadania uderzeniowe oraz tankowania 
w powietrzu - http://www.csfwp.navy.mil/vfa-115/

W latach 2006 – 2007 wraz z lotniskowcem USS Dwight Eisenhower, F/A-18E rozpoczęły loty operacyjne przeciwko oddziałom Al-Qaed’y w operacji Enduring Freedom w Afganistanie. Super Hornet’y wykonują wiele misji bojowych pod niebem takich państw jak Irak, Afganistan oraz Somalii. Podsumowując, nie mnie oceniać zalety i wady F/A-18E/F „Super Hornet”, warto jednak przytoczyć tutaj słowa wypowiedziane przez US NAVY podsumowujące dotychczasową eksploatację Super Hornet:

„…US NAVY zainwestowała bardzo dużo w ten samolot, zarówno środków pieniężnych jak i nerwów… zaufano Super Hornet’owi. Samolot ten „stać się” może bombowcem, szturmowcem, myśliwcem, samolotem walki radioelektronicznej oraz tankowcem. Marynarka Stanów Zjednoczonych jest bardzo wymagającym odbiorcą sprzętu wojskowego i nie może sobie pozwolić na „uziemienie” samolotu „number one” jednostek US NAVY, jak miało to miejsce w listopadzie 2007 z samolotami myśliwskimi F-15 USAF…”

VRS SUPER BUG – Najbardziej realistyczny dodatek (symulator) samolotu wielozadaniowego F/A-18E Super Hornet do komputerowego symulatora lotu Microsoft Flight Simulator 2004 A Century of Flight – opis zakupu oraz instalacji addon’u.

Genezy VRS Super Bug niewątpliwie należałoby się doszukiwać we wcześniejszych projektach traktujących o symulacji samolotu wielozadaniowego F/A – 18 Hornet. Firma VRS, czyli Vertical Reality Simulations składa się obecnie z dwóch(!) osób, Pana Jon’a Blum’a „Mr Varmint” oraz co bardzo ciekawe osoby, która profesjonalnie zajmuje się samolotami wielozadaniowymi F/A – 18 Hornet, jest nią Pan Alvaro Castellanos Navarro. Pan Navarro posiada ogromne doświadczenie w zakresie systemu Fly by Wire, pracuje dla firmy EADS Hiszpania. Dla przypomnienia, Hiszpania eksploatuje pokaźną część floty samolotów wielozadaniowych F/A – 18 Hornet, w roku 2007 na Air Show Radom mieliśmy okazję podziwiać Hornet’y z tego kraju. Wróćmy jeszcze na chwilę do postaci Pana Blum’a, Jon swoją pracę z symulatorami lotu rozpoczął na samym początku działalności firmy z Teksasu, Graphic Simulations http://www.graphsim.com/  - Graphsim znamy przede wszystkim z komputerowego symulatora lotu Falcon 4.0 Allied Force. 
W roku 1992 firmie tej udało się osiągnąć jak na tamte czasy niesamowitą jakość obrazu oraz wydajność sprzętową systemu symulacyjnego. W rozdzielczości 1280x960 pikseli w komputerowej symulacji lotniczej uzyskano wydajność rzędu 30 klatek na sekundę! Wszyscy pamiętamy, że w latach 90-tych, „rządziła” rozdzielczość ekranu, maksymalnie 640x480 pikseli. Graphsim zastosował wtedy wspomagające akceleratory grafiki bazujące na procesorze 3DFX, znane pod nazwą handlową – 3DFX VOODOO. Efektem prac zespołu Graphsim, w roku 1996-97 ukazała się na rynku komputerowych symulatorów lotu aplikacja Graphsim F/A – 18 Hornet 3.0, niestety, miałem wtedy zbyt słaby sprzęt do uruchomienia tego symulatora, aczkolwiek posiadam w swoich zbiorach ten symulator, dla zainteresowanych zamieszczamy zdjęcie CD;)

 

Pan Jon Blum zapewnia, że 99% symulowanych systemów w VRS F/A-18E Super Hornet zostało odtworzonych zgodnie z ich rzeczywistymi odpowiednikami. Podam tutaj, jako przykład, że autorzy z VRS postarali się o symulowanie uzbrojenia AGM-88 HARM…, stacje radiolokacyjne np. VOR, NDB, które są umieszczone w danym miejscu scenerii Flight Simulator symulują SAM’y i są widoczne na wskaźniku informującym 
o opromieniowaniu Radar Warning Receiver (RWR). Wykonując wirtualne loty np. nad Irakiem możemy przeciwdziałać wrogim środkom radiolokacyjnym. Więcej o zastosowaniu uzbrojenia znajdziecie drodzy czytelnicy w trzeciej części niniejszej recenzji.

Zakupu VRS F/a-18 Super Hornet dokonujemy za pomocą stron internetowych: http://vrsimulations.com/index.htm lub www.simmarket.com  Cena dodatku w obu sklepach wynosi 44.95$ za sztukę. Obecnie sprzedawany jest tylko produkt „do pobrania” (download) dla wersji Microsoft Flight Simulator 2004, w przyszłości zapowiadany jest dodatek box jak i download F/A-18F Super Hornet w wersji profesjonalnej, prawdopodobnie tylko dla FS-X, jako Beta-Tester nowego Super Bug nie mogę zdradzać zbyt wielu szczegółów… 
Po zakupie (opisuję tutaj sposób instalacji, ale UWAGA z perspektywy produktu przygotowanego dla recenzenta) zostaje utworzone konto klienta.

Tak przygotowane konto pozwala na weryfikację oraz aktywację produktu, ponadto otrzymujemy tylko i wyłącznie mały plik instalacyjny.Exe (o wielkości kilku KB.) Następnie należy pobrać ww. plik.Exe oraz zainstalować na komputerze (UWAGA bardzo ważna jest tutaj instalacja dodatku, ponieważ numer rejestracyjny, a zwłaszcza aktywacyjny jest ściśle przypisany do konfiguracji sprzętowej komputera, na którym zostanie zainstalowany addon). Instalator VRS uruchamia procedurę instalacji dodatku, uwaga, wspomniany powyżej plik.exe dopiero teraz „pobiera” oraz instaluje dodatek na dysku twardym! 

Po instalacji dodatku proponuję wykonać kopię zapasową MSFS 2004 wraz z zainstalowanym VRS, najlepiej, jeżeli to będzie program wykonujący także obraz rejestru systemowego.

W przypadku VRS F/A-18E Super Hornet nie otrzymamy tak jak miało to miejsce do tej pory tzw. setup’u, zajmującego niekiedy kilkaset Mb.
 

Part II: Symulator w środowisku FS9

Instalacja VRS Super Bug przebiega bez problemów, należy jednak pamiętać aby odnieść się do zaleceń VRS. Optymalna instalacja MSFS 2004 „pod” VRS Super Bug powinna zawierać także oprogramowanie Microsoft Net Framework w wersji 3.xx - http://www.microsoft.com/downloads/ oraz zarejestrowane oprogramowanie FSUIPC - http://www.schiratti.com/dowson.html 
MS Net Framework jest niezbędny do poprawnego wyświetlania menu konfiguracyjnego ACM dodatku VRS F/A-18E Super Bug. 

Natomiast zarejestrowany FSUIPC umożliwi nam konfigurację kontrolerów lotu HOTAS praktycznie 1-1 z rzeczywistym odpowiednikiem samolotu wielozadaniowego F/A-18E Super Hornet. Ponadto oprogramowanie FSUIPC pozwala na konfigurację, a właściwie emulację radio pomocy nawigacyjnych VOR/DME na potrzeby wojskowych systemów nawigacyjnych TACAN. Przykładowo, dla VOR/DME 115.50 będzie przyporządkowana częstotliwość TACAN 102X itd. Tabela z kompletem „przeliczonych” częstotliwości dostępna jest na Forum dyskusyjnym VRS w dziale - Support (UWAGA wymagana rejestracja konta).
Wszystkie aktualizacje VRS F/A-18 Super Bug są pobierane w trybie automatycznym, bez naszej ingerencji. Następnym krokiem, bardzo ważnym jest konfiguracja dodatku z poziomu interfejsu VRS czyli Aircraft Configuration Manager (ACM), który pozwala na:

1. konfigurację wariantów przenoszonego uzbrojenia;
2. asymetryczną konfigurację wariantów przenoszonego uzbrojenia;
3. zarządzanie pylonami podwieszeń;
4. zarządzanie zasobnikami nawigacyjno – celowniczymi;
5. konfigurację oraz zarządzanie poziomem paliwa wewnętrznych oraz zewnętrznych zbiorników;
6. programowanie sytuacji awaryjnych poszczególnych modułów awioniki, instalacji elektrycznej, hydraulicznej oraz oprzyrządowania samolotu;
7. konfigurację preferencji użytkownika w tym poziomu szczegółowości kabiny wirtualnej;
8. programowanie misji bojowych w tym konfiguracja radio-pomocy nawigacyjnych VOR/ TACAN; 
9. emulację radio-pomocy nawigacyjnych VOR/ DME jako wrogich środków radiolokacyjnych;
10. konfiguracja samolotów – tankowców (konieczna instalacja dodatkowych statków powietrznych np. KC-135);
11. zarządzanie lotniskowcami w tym także konfiguracja stref katapulty oraz lin hamujących (konieczna instalacja dodatkowych lotniskowców np. Alphasim Enterprise );
12. konfiguracja manipulatorów (kontrolerów) lotu;
13. zarządzanie dodatkowymi kamuflażami VRS F/A-18E Super Bug;

Powyżej przykładowe screeny z ACM w Superbug

Jedną z ważniejszych opcji konfigurowanych na samym początku pracy 
z ACM jest zakładka „SIMULATION”. W zależności od wydajności komputera możemy programować takie opcje jak np. start z całkowicie wyłączonymi systemami awionicznymi oraz silnikami czyli „COLD and DARK”, szczegółowość kabiny 3D (VC), częstotliwość odświeżania wielofunkcyjnych wyświetlaczy ciekłokrystalicznych MFD – jest to opcja, która pozwala na określenie czasu oraz ilości śledzonych statków powietrznych na radarze w trybie powietrze – powietrze A-A. 
Do ciekawszych opcji zakładki „SIMULATION” należy funkcja określania parametrów monitora na którym będzie wyświetlana wizualizacja kabiny 3D wirtualnego F/A-18E, jest to bardzo przydatna opcja dla osób, które korzystają z monitorów panoramicznych o przekątnej ekranu 24-26”. Osobiście używam monitora panoramicznego o przekątnej 24” i muszę powiedzieć, że opcja ta jest jak najbardziej pożądana. Kolejną bardzo ważną opcją dla zachowania wysokiego poziomu realizmu VRS F/A-18E Super Bug, jest możliwość włączenia bądź wyłączenia elektronicznie skanowanej mapy na środkowym wyświetlaczu MFD samolotu Super Hornet. 

Opcja ta jest zalecana dla komputerów wyposażonych 
w procesory o kilku rdzeniach oraz 4 GB szybkiej pamięci RAM, karta graficzna pozostaje na poziomie wydajności GeForce 9600 GT 512 MB.
Zanim oddamy się podniebnym wojażom wirtualnym F/A-18E należy skonfigurować manipulatory – kontrolery lotu. Posiadacze zestawu HOTAS będą bardzo zadowoleni z możliwości jak najwierniejszego zaprogramowania swoich manipulatorów, autorzy VRS przygotowali w dokumentacji technicznej dodatku pełną tablicę znaków klawiaturowych oraz ich „tłumaczenie” dla poszczególnych przycisków zestawu HOTAS. 

Niestety nie mogę tutaj podać szanownym czytelnikom recenzji gotowego „przepisu” na programowanie zestawu HOTAS… ponieważ wiele osób używa różnych zestawów i konfiguracji komputerowych manipulatorów lotu. Najbardziej odpowiednim zestawem HOTAS będą zapewne manipulatory Logitech Flight System G940 - http://www.logitech.pl/ lub TUTAJ. Ważne jest to aby użytkownik VRS Super Bug dokładnie przestudiował instrukcje VRS opisująca proces programowania manipulatorów lotu, część przycisków HOTAS programowana jest z poziomu Microsoft Flight Simulator 2004, a pozostałe w oprogramowaniu FSUIPC. Ponadto przyciski, które programujemy z poziomu Microsoft Flight Simulator 2004 oraz FSUIPC z uwagi na to, że symulowany obiekt to wojskowy statek powietrzny, jest emulowanych.

Powyżej sposób programowania w realnym F/A-18 Superbug oraz w dodatku do FS2004 od VRS

Podczas programowania manipulatorów lotu musimy zdecydować się na fakt „poświęcenia” w pewnym stopniu oczywiście oprogramowania Microsoft Flight Simulator 2004 tylko dla jednego samolotu, w naszym przypadku jak nie trudno zgadnąć, jest to VRS F/A-18E Super Hornet. Na czym polega problem, użytkownicy serii Microsoft Flight Simulator wiedzą, że wiele ustawień dotyczących np. ustawień manipulatorów lotu zapisywana jest w jednym wspólnym pliku o rozszerzeniu .CFG
Jeżeli zaprogramujemy manipulatory lotu tylko „pod” VRS Super Bug 
to niestety możemy spotkać się z konfliktem przypisania poszczególnych przycisków w przypadku kiedy będziemy chcieli „polatać” samolotami GA. Dlatego ten moment konfiguracji dodatku jest tak ważny, szczególnie dla osób nie posiadających zarejestrowanej wersji oprogramowania FSUIPC w której to konfiguracja HOTAS jest niejako przypisana „imiennie” do konkretnego rodzaju statku powietrznego np. F/A-18E z dywizjonu VFA-41. Moim skromnym zdaniem zakup oprogramowania, a właściwie klucza rejestracyjnego FSUIPC w przypadku VRS F/A-18E jest niezbędny! Niestety mam również tą świadomość, że dla osób zaczynających loty wirtualnym VRS F/A-18E w Microsoft Flight Simulator 2004 zakup dodatkowego (dość drogiego) oprogramowania będzie nieco kłopotliwy…

Autorzy VRS F/A-18E Super Bug, przygotowali kabinę zarówno w wersji 2D jak i 3D. Obydwie wersje kabiny są oczywiście w 99% interaktywne, z tym, że główny „nacisk” wysokiego poziomu symulacji został położony na kabinę trójwymiarową. W poniższym opisie skupię się głównie na kabinie 3D, przybliżę w bardzo ogólnej formie najciekawsze elementy (praca wyświetlaczy ciekłokrystalicznych MPCD (Multi Purpose Color Display) wyposażenia kabiny 3D wirtualnego F/A-18E Super Hornet. Tekstury kabiny 3D zostały wykonane techniką „mieszaną” grafika + foto, musze przyznać, że nie znalazłem błędów naniesionych tekstur na obiekt 3D jak ma to często miejsce  w innych dodatkach dla komputerowego symulatora lotu Microsoft Flight Simulator 2004. Napisy na panelach, przyciskach, pokrętłach i AzS-ach wykonane są bardzo poprawnie i co najważniejsze czytelnie. Interaktywność ww. elementów została zaprogramowana na jak najwyższym poziomie, „lewy” klawisz myszy „obraca” lub zmniejsza zakres ustawienia danego pokrętła, natomiast „klikając”, „prawym” klawiszem myszy, „obracamy” zwiększając zakres pokrętła w prawo, podobnie jest w przypadku AzS-ów, lewy klawisz myszy włącza, a prawy wyłącza AzS-y.

W samolocie wielozadaniowym F/A-18E zrezygnowano z klasycznego oprzyrządowania na rzecz wielofunkcyjnych wyświetlaczy MPCD, a pozostawiono tylko komplet (tzw. backup) niezbędnych przyrządów takich jak:

1. Attitude Director Indicator – sztuczny horyzont;
2. Airspeed/Mach Indicator – prędkościomierz, machometr, wskaźnik liczby Macha;
3. Altimeter – wysokościomierz; 
4. Vertical Velocity Indicator – wskaźnik prędkości wznoszenia – wariometr;
5. Magnetic Compass – busola magnetyczna. 

W kabinie VRS Super Bug została zaimplementowana interaktywność trzech dużych wielofunkcyjnych wyświetlaczy ciekłokrystalicznych MPCD, za ich pomocą prezentowane są (wyświetlane) takie dane jak:
1. parametry pracy instalacji pokładowych; 
2. stan uzbrojenia pokładowego powietrze – powietrze A/A; 
3. stan uzbrojenia pokładowego powietrze – ziemia A/G; 
4. sytuacja nawigacyjna; 
5. parametry lotu; 
6. mapa terenu ;

Na środkowej konsoli, poniżej wyświetlaczy MPCD został umieszczony trzeci ciekłokrystaliczny wyświetlacz, który jest odpowiedzialny za prezentowanie zobrazowania cyfrowo generowanej mapy z zaplanowaną trasą lotu wraz z sytuacją taktyczną. Kabina uzupełniona jest o wskaźnik projekcji czołowej Head Up Display (HUD) Kaiser AN/ AVQ – 28, który budową jest bardzo zbliżony do stosowanych w samolotach F/A-18 C/D późnej serii produkcyjnej. Ponadto na pulpicie na lewej burcie kabiny zabudowano dzieloną dźwignię sterowania silnikami, natomiast drążek umieszczono w środkowej części kabiny.

Dźwignię sterowania silnikami oraz drążek zbudowano w myśl zasady HOTAS – Hands On Throttle And Stick z aktywnym układem sterowania typu Care – Free. System ten zarządza i „nie dopuszcza” do przekroczenia przez pilota ograniczeń eksploatacyjnych samolotu wielozadaniowego F/A-18E Super Hornet. Umieszczono na nich wszystkie niezbędne dla pilota przełączniki odpowiedzialne za wykonywanie zasadniczych elementów lotu bojowego. Pilot podczas absorbującej walki powietrznej nie musi odrywać rąk od dwóch podstawowych elementów układu sterowania samolotem. 

Na pochwałę zasługuje to, że autorzy dodatku pomyśleli o osobach nie posiadających kontrolera widoku TrackIr 6DOF, istnieje możliwość włączenia bądź wyłączenia w kabinie 3D, modelu drążka tak, aby nie przeszkadzał 
w odczytywaniu informacji zobrazowanych na środkowym wyświetlaczu MPCD.

Part III - modelowanie

Model zewnętrzny 3D VRS Super Bug Został wykonany na bardzo wysokim poziomie. Tekstury, którymi została pokryta bryła VRS Super Bug zostały wykonane techniką rastrową o dużej rozdzielczości, choć znaleźć możemy również elementy pokrywane grafiką foto realistyczną. Wszystkie oznaczenia przynależności do danego VFA jak i również piktogramy oraz napisy eksploatacyjne zasługują na jak najwyższą ocenę.

Elementem, który najbardziej „rzuca się” w oczy dla oglądających zewnętrzny model 3D Super Bug jest kadłub jak również skrzydło o nowym obrysie ale bardzo podobnym do np.: samolotu myśliwskiego F-15. Model 3D skrzydła został „wyposażony” w dwie w pełni animowane sekcje klap przednich, które znajdują się w części stałej oraz składanej. Sterowaniem klapami zarówno w modelu 3D jak i w jego rzeczywistym odpowiedniku odpowiada aktywny, elektroniczny układ sterowania w czasie wykonywania manewrów np.: walki powietrznej.

Animacji poddano oczywiście takie elementy jak, klapy znajdujące się na krawędzi spływu płata oraz lotki na części składanej. Bardzo charakterystycznym elementem, który nadaje charakter Super Bug są znacznie powiększone w stosunku do F/A-18A, A+, C, D, przykadłubowe napływy płata perfekcyjnie wymodelowane przez grafików z VRS.

Napływy zostały wyposażone w animowane przerywacze strug, które „wspomagane” przez rozkładane połówki sterów kierunku obu stateczników pionowych stanowią hamulce aerodynamiczne – dla przypomnienia F/A-18E nie posiada płytowego hamulca aerodynamicznego znanego ze starszych wersji Hornet’a.

Warto w tym miejscu niniejszej recenzji wspomnieć kilka słów 
nt. wymodelowanych wlotów powietrza do silników wirtualnego Super Bug. Autorzy pamiętali o takim szczególe jak kąt nachylenia wlotów powietrza na taki sam kąt na jaki rozchylone są stateczniki pionowe samolotu. Zaglądając do wlotów silników Super Bug zauważyć możemy pracę animowanych łopatek silników F414 –GE-400. Prędkość obrotowa animacji łopatek silników F414 wirtualnego Super Bug uzależniona jest od ustawienia przepustnicy manipulatorów lotu!
Wisienką na torcie perfekcji modelu 3D Super Bug jest w pełni wymodelowana stacja radiolokacyjna Raytheon AN/APG - 73 z mechanicznym skanowaniem fazowym. Należy pamiętać, drodzy czytelnicy, że jest to wersja Super Bug w początkowej fazie produkcyjnej, kolejne natomiast zostały wyposażone w model stacji AN/APG – 79 AESA, niestety nie mamy okazji przetestować takich właśnie wersji w symulatorze.

Uzupełnieniem modelu 3D są już standardowo w takich produkcjach, animowana sonda do tankowania w powietrzu poprzez system dryfkotwa oraz teleskop-dryfkotwa tankowca (Probe and Drogue), otwierana owiewka kabiny wraz z animowanym siłownikiem, animowane wyrzutniki flar oraz dipoli, holowana na kablu światłowodowym pułapka AN/ ALE-55, symulacja fotela katapultowego (wyrzucanego) Martin Baker NACES SJU-17 klasy zero-zero, animacja podwozia, zaczep wózka katapulty startowej, hak do lądowania na pokładzie lotniskowca, pięknie wymodelowane uzbrojenie oraz animacja pilota, który po odpowiedniej konfiguracji skrótów klawiszowych wykonuje gest gotowości do startu z lotniskowca… Natomiast wersja VRS Super Bug przeznaczona do zadań tankowania „koleżeńskiego” posiada animowany, rozwijany przewód paliwowy systemu dryfkotwa.

Model lotu wirtualnego F/A-18E został przygotowany ściśle przy zastosowaniu rzeczywistej dokumentacji samolotu. Więcej szczegółów na ten temat możemy, drodzy czytelnicy znaleźć w instrukcji użytkowania wirtualnego Super Bug, autorzy naprawdę mają się czym pochwalić. Pisząc o modelu lotu należałoby oczywiście wspomóc się przeprowadzonymi analizami oraz relacjami pilotów którzy latali na tym typie statku powietrznego.

W zakresie manewrowości na dużych kontach natarcia VRS Super Bug niestety tak jak jego rzeczywisty odpowiednik zachowuje się dość ospale… Zwiększone opory powodują to, że niestety symulowane silniki F414 –GE-400 nie są w stanie dostarczyć odpowiedniego ciągu do utrzymania prędkości przy wykonywaniu ciasnych manewrów walki powietrznej, które odbywają się w 90% na dużych kontach natarcia. Samolot charakteryzuje się dość dużą masą oraz bezwładnością, ważnym jest tutaj zastosowanie odpowiedniego zestawu manipulatorów lotu HOTAS, po moich doświadczeniach z CH oraz Thrustmaster Cougar, należałoby się zwrócić w stronę tego drugiego… jednym słowem mówiąc, potrzebny jest bardzo precyzyjny manipulator. Przesiadka z F-16 na F-18E to tak jakbyśmy zamienili wyścigowy bolid na podrasowaną ciężarówkę. Faktem jest to, że tak naprawdę F-18E to potężna platforma służąca do przenoszenia pokaźnego wachlarza nowoczesnego uzbrojenia, nie inaczej jest w przypadku wirtualnego Super Bug.

Dźwięki silników F414 –GE-400 zostały przygotowane przez firmę Turbine Sound Studio’s, znaną z tego typu produkcji. Dźwięki, oczywiście są w standardzie przestrzennym, zarówno w słuchawkach jak i w głośnikach brzmią znakomicie. Brawa dla autorów za perfekcyjnie odwzorowaną „dźwiękowo” sekwencje uruchamiania silników Super Bug oraz bas działka Vulcan M61 – chyba najlepszy jaki dotąd słyszałem w komputerowej symulacji statku powietrznego wyposażonego w tego typu uzbrojenie. Interesującymi elementami pod względem dźwięku jest również procedura „odpalania” foteli katapultowych (wyrzucanych) jak i katapulty lotniskowca. Na uznanie zasługują również wszystkie dźwięki, które usłyszymy w kabinie wirtualnego F/A-18E, należą do nich np.: dźwięki ostrzegające o przeciągnięciu samolotu lub przekraczaniu dopuszczalnych (bezpiecznych) wartości eksploatacyjnych dla Super Bug. 

Kolejna, ostatnia część recenzji będzie poświęcona tankowaniu w powietrzu oraz przykładowym zadaniom z użyciem VRS Super Bug…

 

Ciąg dalszy nastąpi…

Darek Kołodziejski    

http://vrsimulations.com/

Strona producenta dodatku